«Farg‘ona» fotosurati
Qirg‘izistonda 19 000 dan ortiq odam shu yilning 1 noyabrida mavjud imkoniyatdan foydalanib, moliya institutlaridan o‘z nomiga kredit rasmiylashtirilishini taqiqladi. Bu haqda Respublika Milliy banki matbuot xizmatiga tayanib, Economist.kg nashri xabar berdi.
Regulyator vakillarining so‘zlariga ko‘ra, yuqorida aytib o‘tilgan miqdordagi aholi ushbu cheklovni Milliy bank tomonidan Raqamli rivojlanish vazirligi bilan hamkorlikda ishlab chiqilgan va amalga oshirilgan yangi mexanizm ishga tushirilgandan keyingi birinchi haftada qo‘llagan.
Tashabbusning asosiy maqsadi fuqarolarni soxta hujjatlardan foydalangan holda moliyaviy firibgarlikdan himoya qilish va ularning kredit portfellari ustidan jamoatchilik nazoratini kuchaytirishdir.
Milliy bank o‘z nomiga kredit berilishini taqiqlash — bu shaxslarga Qirg‘izistondagi barcha banklar va mikromoliya tashkilotlarida ularning nomiga kreditlar rasmiylashtirilishini raqamli ravishda taqiqlash imkonini beruvchi ixtiyoriy va bepul xizmat ekanini ta’kidlaydi.
Ushbu funksiyani faollashtirish uchun Tunduk mobil ilovasi saytiga (hukumatning elektron xizmatlar portali) kirish, «O‘z nomiga kredit berilishini taqiqlash» ni tanlash va kredit byurolaridan – «Ishenim» yoki «SES» dan birini tanlash lozim. Shundan so‘ng, harakatni tasdiqlash kerak bo‘ladi. O‘z nomiga taqiq qo‘yish darhol faollashadi.
Agar biron bir sababga ko‘ra cheklovni olib tashlamoqchi bo‘lsangiz, buni elektron xizmatlar portali orqali «O‘z nomidagi taqiqni olib tashlash» ni tanlash orqali amalga oshirishingiz mumkin. Bu holda o‘zgartirish darhol emas, balki 12 soat ichida kuchga kirishini unutmang. «Sovutish davri» deb ataladigan vaqt firibgarlardan himoya qilish uchun joriy etilgan, ular ko‘pincha boshqa birovning akkauntini buzib, taqiqni darhol olib tashlashga harakat qilishadi.
Rasmiylar mamlakatdagi barcha banklar kredit berishda o‘zini o‘zi taqiqlash holatlarini tekshirishlari shartligini ta’kidlaydilar. Agar muassasa talabni e’tiborsiz qoldirsa va qoidani buzgan holda mablag‘lar bersa, shaxs mablag‘larni qaytarmasligi mumkin. Bunday hollarda moliyaviy institutlar to‘liq javobgarlikni o‘z zimmasiga oladi.
Milliy bank ma’lumotlariga ko‘ra, 2025 yil avgust oyi oxiriga kelib, Qirg‘iziston bank mijozlarining kredit portfeli 447,3 milliard somni (5,1 milliard dollar) tashkil etgan. Ko‘pincha fuqarolar iste’mol ehtiyojlari uchun qarz oladilar, bu 150,5 milliard somni (1,7 milliard dollar) tashkil etadi. Undan keyingi o‘rinda savdo, qishloq xo‘jaligi va ipoteka kreditlari turadi.
Regulyator hisob-kitoblariga ko‘ra, qarz oluvchining qaytarishdagi qiynaladigan muammoli kreditlar ulushi 10,5% yoki 47 milliard somni (537,5 million dollar) tashkil etadi. Muddati o‘tgan kreditlar hajmi deyarli 8 milliard somga (91,5 million dollar) yetgan.
Darvoqe, o‘z nomiga kredit rasmiylashtirilishini taqiqlash Markaziy Osiyoning boshqa mamlakatlarida ham amal qiladi. Masalan, O‘zbekistonda ushbu xizmat joriy yil 6 iyunda ishga tushirildi. Avgust oyi boshida deyarli ikki oy ichida taxminan 73 ming kishi ushbu xizmatdan foydalangani haqida xabar berildi.
