O‘zbekiston Oliy Majlisi Senati amaldagi qoidalarga, jumladan, sun’iy intellekt (SI) texnologiyalaridan foydalanishni tartibga solishga oid «Axborotlashtirish to‘g‘risida»gi qonunga kiritilgan o‘zgartirishlarni ma’qulladi. Bu haqda «Gazeta.uz» parlament yuqori palatasi matbuot xizmatiga tayanib xabar berdi.
Senatorlar tomonidan tasdiqlangan hujjat «sun’iy intellekt» tushunchasini belgilaydi, ushbu sohadagi davlat siyosatining asosiy yo‘nalishlarini belgilaydi va axborot tizimlarini yaratish va ulardan foydalanishda SIdan foydalanish qoidalarini belgilaydi. Shuningdek, u shaxsiy ma’lumotlarni himoya qilish va bunday ma’lumotlarning ommaviy axborot vositalarida va internetda noqonuniy tarqalishining oldini olish bo‘yicha qoidalarni ham o‘z ichiga oladi.
Sun’iy intellekt yordamida yaratilgan resurslar insonga, uning hayoti, sog‘lig‘i, erkinligi, sha’ni va qadr-qimmatiga zarar yetkazmasligi yoki boshqa huquqlarni buzmasligi kerakligi qayd etiladi.
SIni rivojlantirish uchun mas’ul davlat organi uchta asosiy maqsadni hal qiladi, jumladan:
✅ Sun’iy intellekt yo‘nalishiga investitsiyalarni jalb qilish uchun sharoitlar yaratish;
✅ Davlat organlarining ma’lumotlarini sun’iy intellekt asosida qayta ishlash uchun texnik infratuzilmani shakllantirish;
✅ Suniy intellekt yo‘nalishida kadrlar tayyorlash, ularning malakasini oshirish va ularni qayta tayyorlashni tashkil etish.
Parlament yuqori palatasi vakillari ta’kidlashicha, qonunni ishlab chiqish jarayonida AQSH, Kanada, Rossiya, Xitoy, Yaponiya, Janubiy Koreya va Yevropa Ittifoqi kabi mamlakatlar tajribasi o‘rganilgan.
Yangi tartiblarning dolzarbligi haqida fikr bildirar ekan, senator Malika Qodirxonova sun’iy intellekt texnologiyalari ta’lim, tibbiyot, qishloq xo‘jaligi va boshqaruv sohalariga chuqur kirib borayotganini ta’kidladi. Uning so‘zlariga ko‘ra, ilgari global iqtisodiyotda sun’iy intellektning qiymati 2030 yilga kelib 15 trillion dollarga yetishi bashorat qilingan bo‘lsa, tahlilchilar endi bu ko‘rsatkichni 20 trillion dollarga yetkazishdi.
Qodirxonova O‘zbekistonning zamon bilan hamnafas bo‘lish istagini ta’kidladi. Shu munosabat bilan mamlakat 2030 yilgacha sun’iy intellekt texnologiyalarini rivojlantirish strategiyasini tasdiqladi, huquqiy asos yaratdi va turli sohalarda 30 dan ortiq sinov loyihalarini amalga oshirmoqda.
Bundan tashqari, atigi bir yil ichida respublika xalqaro sun’iy intellektga tayyorlik indeksida 17 pog‘onaga ko‘tarildi va Markaziy Osiyo qo‘shnilari orasida ushbu toifada birinchi o‘rinni egalladi.
Qonunchilikka kiritilgan o‘zgartirishlarni muhokama qilish jarayonida sun’iy intellekt yoshlarga salbiy ta’sir ko‘rsatishi mumkinligi haqida xavotirlar bildirildi. Masalan, talabalar o‘z bilimlarini rivojlantirmasdan testlar va kurs ishlarini yaratish uchun bunday dasturlardan foydalanayotganiga misollar mavjud.
Shu munosabat bilan, Raqamli texnologiyalar vaziri o‘rinbosari Rustam Karimjanov sun’iy intellektdan yordamchi sifatida foydalanish mumkin bo‘lsa-da, unga to‘liq ishonish noto‘g‘ri ekanini tushuntirdi. Uning qo‘shimcha qilishicha, maktabdan boshlab, ayniqsa, inson manfaatlarini himoya qilish va hayotni yaxshilash yo‘lida sun’iy intellektdan to‘g‘ri va samarali foydalanishni targ‘ib qilish zarur.
